LITERATUURFEES! LITERATURE FESTIVAL!
25 MAY 2023
Boeklees, waardeur ons lank op een bewussyntaak gekonsentreer bly, is geen natuurlike handeling vir die mens nie. Ontwikkelingskundiges sal jou sê: Ons breine is evolusionêr eerder gerat om ons aandag te laat spring van een eksterne impuls na die ander.
Lees is aangeleerde gedrag. Dit het die uitvinding van die boekdrukkuns gekos om dit iets meer algemeen te maak. Dié konsentrasievaardigheid werk kreatiewe verbandlegging tussen stelle inligting in die hand, en het op ingrypende wyse die wêreld wat ons vandag ken, help moontlik maak – die een waarin onder meer die wetenskappe en kunste floreer.
Daarom, selfs in hierdie era van digitale media, sodat ons bewussyne heerlik kan rondwip van een televisie-, rekenaar- of selfoontrilling of -piep of -boodskapflits na die ander, is daar mense wat aanhou om so stip te (wil) konsentreer. Mense wat navors en nadink, wat boeke skryf, wat dit deeglik redigeer, uitlê, druk en versprei – én die wat dit dan lees. Die pad na die nog meer verstommende toekoms strek steeds voor ons uit.
Dís eintlik wat ons koester en vier met hierdie literatuurfees. En is dit nie ’n riem onder die hart om te sien hoeveel boeke in ons land, ook in Afrikaans, steeds die lig sien nie! Meer as 140 individue neem vanjaar deel aan boekbekendstellings, langtafelgesprekke, voorlesings en ’n skryfslypskool (gelei deur die veelsydige skrywer Hans du Plessis).
Op nie-fiksie-terrein is byvoorbeeld te hoor hoe Madelein Rust in haar stryd met kanker innerlik kon groei van vrees na vrede; daar word oor die Afrikaans van die Kaapse Moslems besin; ook oor wat Erik Holm alles kon uitvind aangaande die ossewa en sy geskiedenisspoor; en wat Dawie Boonzaaier in sy boek aangaande Rapport se onlangse vasstelling van die top 30 Springbok-rugbyspelers van alle tye dink. Ons leer by Johan Raath meer verstaan oor hoe dit was om in die vorige Suid-Afrikaanse politieke bedeling te dien in die Spesiale Magte; by Marthie Momberg oor wat agter die durende stryd tussen Palestyne en Israeli’s in die Midde-Ooste sit; so ook oor hoe die Soedanese oorlogsvlugteling, Emmanuel Taban, deur Afrika kon swerf om uiteindelik ’n mediese spesialis hier in Suid-Afrika te word.
Laasgenoemde is een van die boekgesprekke wat gelei sal word deur die bekroonde joernalis Ruda Landman. Sy sal ook die uitvraer wees wanneer indrukke van wat besonders aan ons land is, neergepen deur verskeie skrywers, kunstenaars en ander bekendes en gebundel in Hierdie land, ter sprake kom. In haar gesprek met Annemarie van Niekerk oor ’n memoir van haar kom weer die skadukante van die huidige werklikhede van ons land in die kollig. ’n Ander gesprekreeks, dié keer gelei deur Willem van den Berg, is ewe aktueel: oor “stories uit die hart(land)”, die platteland van Suid-Afrika. Die reeks word afgesluit met die eerste Karel Schoeman-gedenklesing, gelewer deur die Vlaamse literator Yves T’Sjoen.
Op vier oggende sal die literatuurfeesprogram afgeskop word met kinderboekvoorlesings, onder andere deur Jaco Jacobs. Jacobs sal voorts met Naòmi Morgan in gesprek tree oor strokiesboeke as prikkelaars van ’n leeskultuur – terwyl Morgan weer, saam met Bernard Odendaal, sal gesels oor hul bundel vertalings uit Frans van Piaf- en Brel-chansons. Nóg vertaalwerk wat onder bespreking kom, is die Italiaanse gedigte van Alda Merini wat deur Rina Cascione in Afrikaans omgesit is. ’n Onlangs gepubliseerde Afrikaanse digbundel wat bekendgestel word, kom uit die ervare pen van Jan Swanepoel.
Gesprekke oor prosafiksiewerke waarna reikhalsend uitgesien kan word, sluit boeke in deur ’n aantal huidige én oud-Vrystaters: Rudie van Rensburg, Anchien Troskie, Ansja Ferreira, Elmarie Viljoen-Massyn, Johann Rossouw en P.P. Fourie. Romansiers uit ander dele van die land wat gehoor (en met ewe veel gretigheid gelees) kan word, is Annelie Botes, Jaco Wolmarans en Jan van Tonder.
Ons harte loop oor van dankbaarheid teenoor die borge wat hierdie jaar se Literatuurfees moontlik maak: die Universiteit van die Vrystaat, die ATKV, die Dagbreektrust en die L.W. Hiemstra Trust. Ons sien saam met dié instansies daarna uit om kunstefeesgangers in die ATKV se Boeke-Oase op die Kovsiekampus te ontvang! – Prof Bernard Odendaal en Maritsa Barlow
Reading a book, which requires sustained concentration on one task for a long time, is not a natural action for humans. Developmental psychologists will tell you: our brains are evolutionarily wired to jump our attention from one external stimulus to another.
Reading is a learned behaviour. It took the invention of printing to make it more common. This concentration skill works the creative association between sets of information in hand and has significantly helped make the world we know today possible – the one in which science and arts flourish, among others.
Therefore, even in this era of digital media, where our conscious minds can delightfully hop from one television, computer, or mobile phone vibration or beep or message flash to the next, some people continue to (or want to) concentrate so fixedly. People who research and ponder, who write books, who edit them thoroughly, publish, and distribute them – and some then read them. The path to an even more astonishing future still stretches ahead of us.
This is actually what we cherish and celebrate with this literature festival. And isn’t it a source of encouragement to see how many books in our country, also in Afrikaans, continue to see the light of day! More than 140 individuals are participating this year in book launches, long-table conversations, readings, and a writing workshop (led by the versatile writer Hans du Plessis).
For example, on the non-fiction front, we hear how Madelein Rust grew internally from fear to peace in her battle with cancer; there is a reflection on the Afrikaans of the Cape Muslims; also on what Erik Holm could find out about the ox-wagon and its history; and what Dawie Boonzaaier thinks in his book about Rapport’s recent determination of the top 30 Springbok rugby players of all time. We learn from Johan Raath about what it was like to serve in the Special Forces during the previous South African political regime; from Marthie Momberg about what lies behind the ongoing struggle between Palestinians and Israelis in the Middle East; as well as how the Sudanese war refugee Emmanuel Taban wandered through Africa to eventually become a medical specialist here in South Africa.
The latter is one of the book conversations that will be led by the award-winning journalist Ruda Landman. She will also be the interviewer when impressions of what is special about our country, penned by various writers, artists, and other celebrities and compiled in Hierdie land, are discussed. In her conversation with Annemarie van Niekerk about a memoir of hers, the shadow sides of the current realities of our country are once again in the spotlight. Another series of discussions, this time led by Willem van den Berg, is equally topical: about “stories from the heart(land)”, the South African countryside. The series concludes with the first Karel Schoeman memorial lecture, delivered by Flemish literary scholar Yves T’Sjoen.
The literature festival program will kick off on four mornings with children’s book readings, among others by Jaco Jacobs. Jacobs will also talk with Naòmi Morgan about comic books as instigators of a reading culture – while Morgan, together with Bernard Odendaal, will discuss their collection of translations from French of Piaf and Brel chansons. Another translation work under discussion is the Italian poems of Alda Merini, which have been translated into Afrikaans by Rina Cascione. An Afrikaans poetry collection recently published from the experienced pen of Jan Swanepoel will be looked at.
Conversations about prose fiction work that can be eagerly anticipated include books by several current and former Free Staters: Rudie van Rensburg, Anchien Troskie, Ansja Ferreira, Elmarie Viljoen-Massyn, Johann Rossouw, and P.P. Fourie. Novelists from other parts of the country that can be heard (and are read with equal enthusiasm) are Annelie Botes, Jaco Wolmarans, and Jan van Tonder.
Our hearts overflow with gratitude towards the sponsors who make this year’s Literature Festival possible: the University of the Free State, the ATKV, the Dagbreek Trust, and the L.W. Hiemstra Trust. Along with these organizations, we look forward to welcoming art festivalgoers to the ATKV’s Boeke-Oase on the Kovsies campus! – Prof Bernard Odendaal and Maritsa Barlow
